System kaucyjny w Polsce
System kaucyjny jest metodą, dzięki której klienci uiszczają dodatkową kwotę (kaucję) przy nabyciu produktów w opakowaniach, które są objęte tym systemem. Ta opłata jest im zwracana w chwili, gdy opakowanie zostanie oddane w przeznaczonym do tego punkcie zbiórki.
W Polsce jego wprowadzenie planowane jest na październik 2025 roku. Od tego momentu na półkach sklepowych pojawią się napoje w opakowaniach, które będą częścią tego systemu. Będą one wyraźnie oznakowane – widoczny będzie symbol kaucji wraz z jej wysokością.
Wprowadzenie tego mechanizmu przyniesie szereg pozytywnych rezultatów:
-
Ograniczenie zanieczyszczenia środowiska odpadami opakowaniowymi. 🌎
-
Wzrost efektywności zbiórki selektywnej opakowań.
-
Podwyższenie wskaźników recyklingu zużytych opakowań. ♻️
-
Kształtowanie pozytywnych postaw i nawyków w zakresie segregacji odpadów.

Zasady Funkcjonowania Systemu Kaucyjnego
Oto najważniejsze reguły, które będą obowiązywać w ramach nowego systemu:
1. Pobieranie Kaucji
-
Kiedy kupujesz napój w opakowaniu oznaczonym logotypem systemu, doliczana jest do niego kaucja.
-
Ważne: Opłata ta nie jest wliczona w cenę na półce, ale zostaje automatycznie doliczona do rachunku w momencie płatności przy kasie.
2. Obowiązek Pobierania
-
Każda placówka handlowa – niezależnie od swojej wielkości – ma obowiązek pobierać kaucję, jeśli oferuje napoje w opakowaniach objętych systemem.
-
Ważne: To, jaki profil działalności ma dany sklep (np. spożywczy, monopolowy), nie ma znaczenia. Liczy się jedynie fakt, że sprzedaje te produkty.
3. Oznakowanie Opakowań
-
Opakowania, które wchodzą w skład systemu, będą posiadały specjalny, widoczny logotyp systemu kaucyjnego.
-
Ważne: Zwrot kaucji będzie możliwy wyłącznie za opakowania, które posiadają to oznakowanie.
4. Odbiór Kaucji
-
Kaucję odzyskasz w chwili, gdy zwrócisz puste opakowanie w odpowiednim punkcie.
-
Ważne: Aby odzyskać kaucję, nie musisz okazywać paragonu potwierdzającego zakup.
5. Punkty Zwrotu i Wielkość Sklepów
-
Opakowania można zwracać w dowolnie wybranym punkcie zbiórki.
-
Sklepy o powierzchni powyżej 200 m² mają prawny obowiązek zbierania opakowań objętych systemem.
-
Mniejsze sklepy (poniżej 200 m²) mogą dobrowolnie dołączyć do systemu.
-
Ważne: Pamiętaj, aby nie zgniatać opakowań przed ich oddaniem w punkcie zbiórki – jest to kluczowe dla procesu recyklingu.
6. Minimalna Sieć Zbiórki
-
Wprowadzono wymóg, aby w każdej gminie powstał co najmniej jeden stacjonarny punkt przeznaczony do odbioru opakowań kaucyjnych.
-
Ważne: Będzie istniała możliwość tworzenia punktów zwrotu poza samymi jednostkami handlowymi (np. specjalne automaty).
Gdzie Będzie Można Zwrócić Opakowania (Punkty Zbiórki)
Opakowania opatrzone znakiem kaucji będzie można oddać w kilku rodzajach placówek:
-
Wszystkie duże sklepy: Każdy sklep o powierzchni powyżej 200 m², który ma w ofercie napoje objęte systemem, będzie prawnie zobowiązany do przyjmowania opakowań - w Kościelisku sklep Lewiatan Rajski
-
Małe sklepy ze szkłem: Sklepy poniżej 200 m² również będą punktami zbiórki, o ile sprzedają napoje w szklanych butelkach wielokrotnego użytku.
-
Punkty dobrowolne: Każdy inny sklep, niezależnie od wielkości i asortymentu, może dobrowolnie przystąpić do systemu i przyjmować opakowania.
-
Automaty i inne miejsca: Zwrot kaucji będzie możliwy także za pośrednictwem automatów kaucyjnych, które mogą znajdować się poza tradycyjnymi placówkami handlowymi, a także w innych, specjalnie utworzonych punktach zbiórki.
Opakowania bez Oznakowania Systemu Kaucyjnego
Zasada jest jasna: nie ma możliwości odzyskania kaucji za opakowania, które nie posiadają oficjalnego oznakowania systemu kaucyjnego.
Taka sytuacja wynika z dwóch głównych przyczyn:
1. Produkty Wprowadzone Wcześniej
Na rynku będą dostępne produkty, które trafiły do obrotu, zanim dany przedsiębiorca przystąpił do systemu. Opakowania te nie mają właściwego logotypu. Oznacza to, że:
-
Nie pobrano za nie kaucji.
-
Nie będzie za nie przysługiwał zwrot.
2. Wyprzedaż Zapasów Magazynowych
Ustawa przewiduje również okres przejściowy dla przedsiębiorców, którzy już dołączyli do systemu, ale posiadają stare zapasy towarów bez nowego logo.
Produkty te, wprowadzone do obrotu w ciągu 3 miesięcy od daty przystąpienia do systemu (ale nie później niż do 31 grudnia 2025 r.), mogą być sprzedawane aż do momentu ich całkowitego zużycia, zwrotu lub wyczerpania zapasów.
Co zrobić z Opakowaniami bez Oznakowania?
Wszystkie opakowania, które nie posiadają logo systemu kaucyjnego, powinny zostać wyrzucone zgodnie z dotychczasowymi zasadami, czyli do żółtego pojemnika na odpady (metale i tworzywa sztuczne).
Opakowania objęte systemem kaucyjnym muszą pozostać w obiegu tego systemu.
W przeciwieństwie do dotychczasowej praktyki, nie wolno ich zgniatać ani wyrzucać do tradycyjnych kontenerów przeznaczonych na odpady z tworzyw sztucznych lub szkło. Ich miejsce jest wyłącznie w punktach zbiórki kaucji.
Opakowania Objęte Systemem Kaucyjnym i Ich Znaczenie
System kaucyjny obejmuje opakowania z tworzyw sztucznych, metalowe puszki oraz szklane butelki.
Wybrano właśnie te materiały, ponieważ badania wskazują, że stanowią one największe źródło zanieczyszczenia środowiska wśród wszystkich odpadów opakowaniowych.
Rola Opakowań Wielokrotnego Użycia
Opakowania szklane przeznaczone do wielokrotnego użytku są kluczowe dla osiągnięcia celu, jakim jest przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym (GOZ).
Istnieje zatem pilna potrzeba podejmowania działań, które będą popularyzować stosowanie tego typu rozwiązań. Najlepszym przykładem skutecznego użycia opakowania wielokrotnego użytku jest szklana butelka zwrotna, która ma potencjał, by zastąpić nawet 20 butelek jednorazowych.